Wonen

De grote behoefte aan wonen lossen we in Bergeijk op door ieder jaar maximaal in te zetten op de bouw van nieuwe woningen en door het toevoegen van woningen in bestaande woningen en bijgebouwen in bepaalde situaties toe te staan. In Bergeijk bouwden we de afgelopen jaren gemiddeld zo’n 100 woningen per jaar. Dat is ruim meer dan volgens de provinciale prognoses nodig was, maar we realiseren ons dat de extreem gestegen behoefte juist nu ook meer van ons vraagt. Daarom wordt er op dit moment volop gebouwd en zijn we bezig met het voorbereiden van nieuwe woningbouwlocaties in alle kernen.

Onze ambitie is om in alle dorpskernen woningen te bouwen voor alle doelgroepen: starters, jonge gezinnen, doorstromers en senioren. Daarnaast streven we ernaar om voldoende betaalbare woningen, sociale huurwoningen en woningen voor zorgbehoevenden in onze gemeente te hebben.

Toch kan het probleem op de woningmarkt niet alleen opgelost worden met nieuwbouw. Het aandeel nieuwbouw ten opzichte van de bestaande voorraad woningen is relatief klein. Een deel van de oplossing moet dus ook gevonden worden in het beter benutten van de bestaande voorraad. Ook moeten we ons realiseren dat op langere termijn de groei van het aantal woningen eindig is. Des te belangrijker is het dat we nu de juiste woningen aan de voorraad toevoegen.

Hoe willen we deze ambitie bereiken?

De economie groeit sterk. Daarmee groeit de behoefte aan extra woonruimte in de hele Kempen, waaronder ook in Bergeijk. In de basis is het zaak dat er voldoende woningen zijn voor onze eigen inwoners. Maar we zien dat -net als elders in de Metropoolregio Eindhoven- de woningvraag verder wordt opgestuwd door mensen die hier in de buurt komen werken en vaak ook willen wonen. Ook de coronapandemie en de toename van het thuiswerken leidt tot een grotere druk op de woningmarkt in het landelijk gebied. Willen we in voldoende woonruimte voorzien, dan is bouwen voor enkel de lokale vraag onvoldoende. Uit het participatieproces is gebleken dat onze inwoners dit één van de belangrijkste opgaven voor de gemeente vinden.

We willen dus meer woningen bouwen. Daarbij stellen we onszelf als doel om binnen 10 jaar te versnellen tot 400 extra woningen boven de provinciale prognose van 600. Dus in totaal gaat het om 1000 woningen in 10 jaar. Dat is méér dan in de provinciale prognose wordt toegewezen, waarin de groei hoofdzakelijk in het stedelijk gebied nodig wordt geacht. Groei in de Bergeijk en de overige Kempengemeenten is echter om meerdere redenen nodig:

Allereerst maakt Bergeijk, samen met de andere Kempengemeenten, deel uit van de Brainportregio. Het stedelijk gebied staat niet op zichzelf, het is onlosmakelijk verbonden met het achterland. We streven ernaar dat de mogelijkheden van het landelijk gebied, evenredig vertegenwoordigd zijn in de groei van de woningvoorraad. Bouwen van woningen ondersteunt de economie (aantrekkelijke vestiging voor arbeidskrachten in de Kempen en de rest van de Brainport) waardoor het een kans biedt voor de leefbaarheid van Bergeijk. En dat biedt daarmee een antwoord op vraagstukken als vergrijzing, het behoud van voorzieningen en verduurzaming. Daarom moet de grotere behoefte aan wonen ook in Bergeijk opgevangen worden, zodat Brainport kan groeien en wonen in Bergeijk ook voor de Bergeijkenaren mogelijk blijft.

We willen deze woningen wel zorgvuldig bouwen, zoals ook in de Brabantse Agenda Wonen wordt verwoord: ‘zorgvuldig gaat boven zuinig’. Als inbreiding te zeer ten koste gaat van groen en openbare ruimte binnen de bebouwde kom, of van het realiseren van betaalbare woningen door de hoge kosten, is er weliswaar sprake van zuinig, maar niet van zorgvuldig ruimtegebruik. We ontkomen er daardoor niet aan om mee te werken aan uitbreidingslocaties onder voorwaarden. Uitgangspunt bij uitbreidingslocaties (maar ook bij inbreidingslocaties) is dat een kwaliteitsversterking op het gebied van landschap, natuur, klimaatadaptatie, toerisme of recreatie bewerkstelligd moet worden. Daarbij willen we initiatiefnemers ook zelf aan het denken zetten over onze leefomgeving: hoe kan bijgedragen worden aan het versterken van onze kernkwaliteiten?

Met zorgvuldig bouwen bedoelen we ook dat we bouwen voor de doelgroepen. Daarbij zetten we het huidige beleid voort. In beginsel willen we dat op elke locatie 60% van de woningen gebouwd wordt voor de doelgroepen starters, senioren en zorg. Natuurlijk kijken we daarbij ook welke locatie het meest geschikt is voor welke doelgroep. Omdat we al veel grotere woningen hebben, hebben we meer aandacht voor kleinere woningen voor 1-2 persoonshuishoudens.

Van deze 60% moet de helft (dus 30% van het totaal) gebouwd worden in de sociale huur. Alleen met een zware motivering kan van de opdracht om sociale huurwoningen te realiseren worden afgeweken. Bovendien vragen we dan wel een financiële bijdrage om op andere locaties sociale huur mogelijk te maken (via het Vereveningsfonds).

Naast nieuwbouw in iedere kern blijven we inzetten op het beter benutten van de bestaande woningvoorraad. Zo kan binnen de kom een grote woning gesplitst worden, mogen er meerdere gezinnen in één woning wonen en kunnen kamers verhuurd worden. Ook mag een bijgebouw tijdelijk bewoond worden, bijvoorbeeld door er voor mantelzorg of een starter woonruimte te realiseren. Hiermee geven we ook invulling aan onze ambitie om de betaalbaarheid van de woning te vergroten. Door binnen de huidige voorraad meer ruimte te geven voor zorginitiatieven en initiatieven die de omvang van de woning verkleinen hopen we de betaalbaarheid te garanderen.

Daarnaast willen we ook meer mogelijkheden bieden in het kader van mantelzorg. Mantelzorg start niet op het moment dat de doktersverklaring in bezit is. Mantelzorg start al eerder en om goede mantelzorg te kunnen verlenen moet hier tijdig op ingespeeld kunnen worden. Daarom willen we ook meewerken aan ‘preventieve mantelzorg’: anticiperen op mantelzorg vanaf een leeftijd van 65 jaar.

Waar willen we dat?

Nieuwe woningen willen we in iedere kern naar rato toevoegen, gericht op een evenwichtige ontwikkeling van de gemeente.

De gemeente is in de breedte bereid mee te denken over nieuwe woningbouwlocaties. Uitgangspunt dient te zijn dat de ontwikkeling van woningbouw in het kader van kwaliteitsversterking gekoppeld is aan het verbeteren van onze kernkwaliteiten én de ontwikkeling een bijdrage levert aan het voorzien van woningen voor onze doelgroepen.

Voorzieningen

Wat willen we?

Naar de toekomst zien we dat het voorzieningenniveau in onze dorpen verder onder druk komt te staan. Dit is een ontwikkeling die invloed kan hebben op de leefbaarheid van onze dorpen. We kiezen er als gemeente voor om ons binnen onze mogelijkheden te blijven inzetten voor de basisvoorzieningen in ieder dorp, dat wil zeggen: een peuterspeelzaal; een basisschool; speelvoorzieningen; een buitensportvoorziening; een gemeenschapshuis en een bibliotheekvoorziening.

Hoe willen we deze ambitie bereiken?

Voorzieningen houden in beginsel hun eigen broek omhoog. Omdat wij belang hechten aan het vasthouden aan de basisvoorzieningen willen we wel blijven investeren in onze voorzieningen.

Onze invloed daarin is echter in sommige gevallen beperkt. Voortzetting van de samenwerking met partners als onderwijsorganisaties, verenigingen en natuurlijk de dorps- en kernraden is dan ook nodig om deze doelstelling van behoud van voorzieningen te kunnen realiseren. Daarbij geldt:

• Eigen initiatieven die onze kernen aantrekkelijker en levendiger maken, worden ondersteund.
• We blijven investeren in gemeenschapshuizen. Er is ruimte voor nieuwe ontwikkelingen.
• De gemeente blijft zich inzetten voor het behoud van een school in elke kern. Daarin is dit streven aanvullend op koers voor Wonen: slechts wanneer voldoende jonge gezinnen in de kernen wonen is het behoud van scholen haalbaar.
• Speel- en ontmoetingsvoorzieningen zijn van groot belang. We zetten in op het ontwikkelen van speel- en ontmoetingsvoorzieningen op basis van onze richtlijnen uit het Beleidskader bewegen, spelen en ontmoeten uit 2020.

We realiseren ons ook dat het op langere termijn wellicht niet mogelijk zal zijn om het voorzieningenniveau overal op het huidig niveau te handhaven. Demografische ontwikkeling, (m.n. de vergrijzing) veranderende behoefte of het niet meer kunnen voldoen aan kwaliteitseisen kunnen hiervoor reden zijn. De gemeente zal hier niet op sturen, maar mochten zich hier van uit de samenleving vragen ontstaan, dan zullen wij daarbij faciliteren. Het zou dan bijvoorbeeld kunnen gaan om verenigingen die zich genoodzaakt zien te fuseren en daarbij de gemeente om hulp vragen.

Waar willen we dat?

We zoeken naar oplossingen in ieder dorp. Dat kan per dorp verschillen. Per kern is maatwerk nodig. Wij denken als gemeente mee en ondersteunen ontwikkelingen in iedere kern.

Omgevingskwaliteit (groen, water en erfgoed)

Wat willen we?

Het waardevolle groene en historische karakter van onze gemeente vormt de ruimtelijke karakteristiek. Deze karakteristiek vind je in verschillende dorpen terug. De dorpen hebben een groen, dorps karakter dat bestaat uit:

• Historische linten met waardevolle historische boerderijen;
• Kleinschalige, rustige dorpen die op de overgang van beekdalen naar hoger gelegen zandruggen liggen. Het landschap is afwisselend met bossen, beken en boerenland. Het groen is in elke kern een belangrijk onderdeel van straten en wijken.

Het groen bepaalt niet alleen de identiteit van de dorpen maar is ook belangrijk voor de natuur, de gezondheid, uitnodigend voor ontmoeting en zorgt voor verkoeling. Daarnaast draagt het groene karakter van Bergeijk bij aan de aantrekkelijkheid voor toeristen en recreanten uit de hele Brainportregio. Behoud, uitbreiding van het groenareaal in de dorpen staat voorop in de koers voor leefbare dorpen. We denken hierbij aan meer groen in de dorpscentra en schoolpleinen, op bedrijventerreinen en in privétuinen. Daarbij gaat het ook om groen dat op kwalitatieve wijze de biodiversiteit ondersteunt of past bij cultuurhistorische uitgangspunten van beplanting.

Hoe willen we deze ambitie bereiken?

Aan de ene kant willen we het groen en onze waardevolle historische leefomgeving beschermen voor aantastingen door nieuwe ruimtelijke ontwikkeling. Daarom gaan we niet langer uitsluitend uit van inbreiding. Maar ook als we kiezen voor inbreiding moet dat een meerwaarde hebben voor het groene, historische karakter.

Bij nieuwe ontwikkelingen vragen wij initiatiefnemers om mee te denken en mee te werken aan het realiseren van onze kernwaarden. Dat kan vaak op gebied van natuurontwikkeling, aanplant van ander groen, alsook door behoud en herstel van cultuurhistorisch waardevolle panden en waardevolle structuren.

Ook binnen het openbaar gebied hebben we meer aandacht voor groen en biodiversiteit. Bijvoorbeeld door het toepassen van natuurvriendelijke methoden bij beheer van de openbare ruimte (bijvoorbeeld het ecologisch maaien van bermen). Het beleid zal gericht zijn op uitbreiding van deze wijze van beheer.

Bij momenten van verandering (bijvoorbeeld het vervangen van de riolering) nemen we de groenopgave integraal mee in het ontwerp, bijvoorbeeld door water en groen een volwaardige plek te geven in de ontwerpen. Met succes pasten we dit principe in 2021 bijvoorbeeld in de Hoeverstraat toe (zie de afbeelding hieronder), waar de vervanging van het riool aangewend werd om de waterhuishouding, de ruimtelijke kwaliteit van de straat, de verkeersveiligheid en de bestaande fruitboomgaard een kwaliteitsimpuls te geven.

Overigens gaat het niet alleen om de openbare ruimte: iedereen kan op zijn of haar privéterrein bijdragen. Als gemeente willen we actiever inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties betrekken bij het verkrijgen en behouden van groene waarden en historische elementen.

Waar willen we dat?

De uitdaging om de kernen en het buitengebied groen en landelijk te houden, alsook de klimaatopgaven speelt in de hele gemeente. We passen dit beleid overal in de gemeente toe.

Gezonde dorpen

Wat willen we?

We zien de effecten van de veranderende maatschappij: ouderen wonen langer thuis, steeds meer kinderen kampen met overgewicht of obesitas, tieners zitten vaker binnen en eenzaamheid komt vaker voor bij ouderen. We willen door middel van bewegen, ontmoeten en spelen een bijdrage leveren om deze negatieve effecten op te vangen. Veel volwassenen hebben tegenwoordig meer aandacht voor gezond bewegen. Die aandacht heeft de gemeente Bergeijk ook. In juni 2020 is het Beleidskader Bewegen, Ontmoeten, Spelen vastgesteld waarin de gemeente haar zorg voor bewegen, ontmoeten en spelen integraal oppakt.

We werken aan ‘positieve gezondheid’. Positieve gezondheid gaat over gezondheid op zes dimensies: mentaal welbevinden, de lichaamsfuncties, het dagelijks functioneren, meedoen, de kwaliteit van leven en zingeving. Positieve gezondheid gaat niet uit van wat niet goed gaat, maar juist naar wat wél goed gaat en hoe je dat kunt versterken. Hierbij wordt veerkracht en eigen regie van inwoners bevorderd. Daarnaast gaat het om meer dan lichamelijke gezondheid: er wordt gekeken naar gezondheid op zes verschillende onderwerpen: mentaal welbevinden, de lichaamsfuncties, zingeving, kwaliteit van leven, meedoen en het dagelijks functioneren.

Ook spelen we samen met de gemeenten Bladel, Eersel en Reusel-De Mierden specifiek in op de jeugd als doelgroep, via de ontwikkeling van het programma #Kempenbranie: Een aanpak om het gebruik van alcohol en drugs terug te dringen door in te zetten op een positieve omgeving waarin jongeren gezond, veilig en kansrijk kunnen opgroeien.

In deze omgevingsvisie gaat het om de manier waarop de fysieke leefomgeving kan bijdragen aan gezondheid. Want een uitdagende openbare ruimte, ingericht met beweeg-, ontmoet- en speelplaatsen geeft jongeren de kans om gezamenlijk te kunnen opgroeien en bewegen in een gezonde omgeving.

We hopen te bereiken dat:

• Ouderen fitter zijn en langer thuis kunnen wonen;
• Kinderen een gezond gewicht hebben;
• Tieners zich vaker buiten bevinden;
• Inwoners van alle generaties en achtergronden elkaar vaker in de openbare ruimte ontmoeten;
• Inwoners elkaar vaker in de natuur ontmoeten;
• Alle inwoners de mogelijkheid hebben om op zijn of haar eigen niveau te bewegen, ontmoeten en spelen;
• Nieuwe ontwikkelingen zorgen voor een afname van onwenselijke milieueffecten, zoals geur- of fijnstofoverlast.

Hoe willen we dat bereiken?

Wat we de komende vijf jaar gaan doen om de fysieke leefomgeving nog geschikter te maken voor ontmoeten, spelen en bewegen, hebben we verwoord in het Beleidskader bewegen, spelen en ontmoeten uit 2020. We hebben operationele plannen gekoppeld aan deze ambitie. Hierbij kan gedacht worden aan het creëren van ontmoetingsplekken voor iedereen (iedere kern moet er minstens één hebben), het creëren van verbindingen waarlangs bewogen kan worden of de natuur beleefd kan worden, het toevoegen van speelvoorzieningen die het speelaanbod in iedere kern laten voldoen aan onze “speelwaarden”.

Een ander belangrijk onderdeel van gezondheid betreft het gedeelte “bescherming” tegen milieueffecten zoals geluid, luchtkwaliteit, geur, straling, externe veiligheid etc. Het Rijk en de provincie Noord-Brabant stellen op veel gebieden kaders die leidend zijn voor een gezonde, veilige en schone leefomgeving. De gemeente Bergeijk volgt deze regelgeving. Maar binnen de mogelijkheden die de gemeente heeft om sturing te geven, wil de gemeente het signaal afgeven dat we veel waarde hechten aan een gezond, veilig en schoon Bergeijk. De instrumenten hiervoor zijn opgenomen in onze Milieuvisie.

Waar willen we dat?

We streven een gelijkwaardig niveau na in elke kern. De operationele plannen zijn verwoord in het Beleidskader Bewegen, spelen en ontmoeten en de Milieuvisie.